ABD İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekildi

-ABD Başkanı Donald Trump dünyada merakla beklenen İran kararını açıkladı. Trump "İran ile yapılan anlaşmanın hükümleri kabul edilemez.ABD bu anlaşmanın parçası olamaz" dedi. -ABD Başkanı Donald Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı dünya çapında geniş yankı bulurken, ABD basını kararın ABD'nin Avrupa ile ilişkilerini belirsizliğe ittiğine dikkati çekti.

Son dakika: ABD İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekildi

Giriş Tarihi: 8.5.2018 21:15 Güncelleme Tarihi: 9.5.2018 08:04

ABD Başkanı Donald Trump dünyada merakla beklenen İran kararını açıkladı. Trump "İran ile yapılan anlaşmanın hükümleri kabul edilemez.ABD bu anlaşmanın parçası olamaz" dedi.

ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ve 2015'te askıya alınan İran ekonomik yaptırımlarının en güçlü şekilde yeniden hayata geçirileceğini açıkladı.

ABD Başkanı Trump, uzun zamandır dünya kamuoyunda merakla beklenen İran kararını Beyaz Saray'da düzenlediği basın açıklamasıyla duyurdu.

Trump, 2015'te yapılan nükleer anlaşmanın İran tarafından kendi amaçları için kullanıldığını savunarak, "Öyleyse bugün ABD'nin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ilan ediyorum. Tahran'a en üst düzey ekonomik yaptırımları yeniden getireceğiz." ifadelerini kullandı.

- YAPTIRIMLAR GERİ DÖNÜYOR

Basın açıklamasında "İran'ın nükleer silaha sahip olma çabasına yardım eden herhangi bir ülke güçlü bir şekilde yaptırıma uğrayacak. Amerika nükleer şantajın rehinesi olmayacak" değerlendirmesinde bulunan Trump, yaptırımların yeniden devreye girmesinin ardından İran'la iş yapacak ülkelere de bir mesaj gönderdi.

İran'ın nükleer anlaşmadan faydalanarak nükleer çabalarına ve silah yapımına devam ettiğini savunan Trump, somut anlamda detaylara girmeden İran'ın "yalan söylediğini" iddia etti. Trump ayrıca Tahran rejiminin bölgede terör unsurlarına yardım ettiğini ve anlaşmadan elde ettiği kazanımları nükleer ve askeri programlara yatırdığını savundu.

- "İRAN YALAN SÖYLÜYOR"

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun geçen haftaki açıklamalarına işaret eden Trump, "Bugün İran rejiminin (anlaşmayla ilgili) sözlerinin yalan olduğunu ortaya koyan net kanıtlara sahibiz." diye konuştu.

- "YENİ VE KAPSAMLI BİR ÇÖZÜM İÇİN ÇALIŞACAĞIZ"

Trump, anlaşmadan ayrıldıklarını ve artık "İran'ın nükleer tehdidine" karşı yeni bir süreç için çalışabileceklerini kaydederek, "Anlaşmadan ayrılırken İran'ın nükleer tehdidine karşı müttefiklerimizle gerçek, kapsamlı ve kalıcı bir çözüm bulmak için çalışacağız. Bu çabalar İran'ın balistik füze programı ve terör aktivitelerini ortadan kaldırmayı da kapsıyor." ifadelerini kullandı.

Trump ayrıca, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun kısa bir süre süre sonra Kuzey Kore'de olacağını ve burada Kim Jong-un ile görüşeceğini açıkladı.

ABD Başkanı Trump, 10 dakika süren konuşmasının ardından 2015 yılında askıya alınan İran yaptırımlarının yeniden uygulanmasının önünü açan başkanlık kararnamesini imzaladı.

- PENCE, KONGREYİ BİLGİLENDİRDİ

Öte yandan ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence'in ABD'nin anlaşmadan ayrılması konusunda Kongre liderlerini arayarak gerekli bilgilendirmeyi yaptığı kaydedildi.

Seçim kampanya döneminden bu yana söz konusu anlaşmanın "ABD tarihindeki en kötü anlaşmalardan biri olduğunu" savunan Trump, anlaşmadan çekilebileceğine ilişkin sinyaller vermişti. Trump, daha önceki açıklamalarında İran'la nükleer anlaşma konusunda 12 Mayıs'ta nihai kararını bildireceğini belirtmiş ve ABD'nin anlaşmadan çıkıp İran'a yeniden yaptırımlar uygulayabileceği mesajını vermişti.

Söz konusu anlaşma, önceki Başkan Barack Obama döneminde İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya arasında 14 Temmuz 2015'te imzalanmıştı.

Anlaşmaya imza koyan diğer ülkeler ise anlaşmadaki eksiklerin giderilerek devam etmesi gerektiğini savunuyordu.

ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararına ABD basınından ilk tepkiler

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı dünya çapında geniş yankı bulurken, ABD basını kararın ABD’nin Avrupa ile ilişkilerini belirsizliğe ittiğine dikkati çekti.

Amerikan Washington Post gazetesi, Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararını Fransa, Almanya ve İngiltere'nin ikna çabalarına rağmen verdiğini yazdı.

Trump'ın 2015 yılında askıya alınan yaptırımları artık askıya almayacağını açıkladığını kaydeden gazete, anlaşmadan çekilme kararının hemen yürürlüğe girse de yaptırımların tamamının hemen devreye girip girmeyeceğinin net olmadığını yazdı.

Gazete, kararı "Selefi Barack Obama döneminde müzakere edilmiş bir anlaşmayı feshetmesine ilişkin vaadi noktasında Trump'ın başkanlık kampanyası için iyi bir adım" olarak niteledi.

Trump başkanlık yarışı boyunca İran ile 2015 yılında imzalanan anlaşmadan başkan seçildiğinde çekileceğini vaat etmişti.

New York Times gazetesi ise Trump'ın tek taraflı olarak sadece İran'a fayda sağladığını iddia ettiği anlaşmadan ABD'yi çekerek Avrupa'da ülkesini yalnızlaştırdığını ve İran konusunda bir belirsizliğe yol açtığını belirtti.

Trump'ın anlaşmadan çekilmesinin beklenen bir gelişme olduğunu aktaran gazete, kararı "Amerika'nın Avrupalı ortakları ile ilişkilerini derin bir belirsizliğe itmesi" şeklinde tanımladı.

New York Times, kararının "anlaşmanın tarafları olan Çin ve Rusya ile tansiyonu artırmasına ilişkin beklentileri de yükselttiğini" yazdı.

Wall Street Journal gazetesi de Trump'ın, ABD'yi İran nükleer anlaşmasından çekerek selefi Obama'nın önemli bir dış politika başarısını ortadan kaldırdığını ve ABD müttefiklerinin isteklerini kenara fırlattığını yazdı.

Trump'ın İran'a en yüksek ekonomik yaptırımları uygulayacağını hatırlatan gazete, yönetimden bazı yetkililerden edindiği bilgilere göre yaptırımların derhal yürürlüğe gireceğini öne sürdü.

Cumhuriyetçilere yakın Fox News ise kararı "Başkan Trump müttefikleri kenara itti, ABD'yi 'içten bozuk' Obama döneri İran denetim anlaşmasından çekti" başlığı ile duyurdu.

Trump'ın aylarca anlaşmadan çekilip çekilmeyeceğini açık uçlu bıraktığını belirten Fox News, "Yaptırımları tekrar uygulama kararı Avrupalıları sarstı." ifadelerini kullandı.

Liberal NBC News de kararı "Tahran'ın nükleer silah programını başlatmasına yol açabileceği" uyarısıyla duyurdu.

Trump'ın bu kararının İran'ı bir daha masaya getirmek konusunda büyük bir engel teşkil ettiğini yazan NBC News, "Bu adım Trump yönetimi ve uluslararası toplum için aynı zamanda iki önemli soruyu beraberinde getiriyor: İran buna nükleer silah çalışmasını tekrar başlatarak mı cevap verecek? İran anlaşmasını terk etmek Kuzey Kore'nin kendi nükleerden arınma anlaşmasını başkanla yapma konusundaki istekliliğini etkileyecek mi?" görüşünü öne çıkardı.

Los Angeles Times gazetesi ise beklenen ancak dünyada şok etkisi yaratan ve Trump'ı Avrupa'daki müttefiklerinden uzaklaştırabilecek bir karar alındığını yazdı. Gazete, "Trump'ın kararı, önemli ölçüde beklenen bir karar olmasına rağmen dünyada şok dalgası yaydı." ifadesini kullandı.

Trump'ın anlaşmayı çürüyen, içten bozuk olarak nitelediğine dikkati çeken gazete, bununla birlikte Trump'ın İran'ı nükleer alt yapısını tekrar inşa etmekten alıkoymak için herhangi bir öneri getirmediğini belirtti.

Los Angeles Times da yaptırımların ne zaman devreye gireceği konusunda bir netlik olmadığına dikkat çekti.

ABD'NİN İRAN NÜKLEER ANLAŞMASINDAN ÇEKİLME KARARI
ABD Başkanı Trump, uzun zamandır dünya kamuoyunda merakla beklenen İran kararını Beyaz Saray'da düzenlediği basın açıklamasıyla duyurdu.

Trump, 2015'te yapılan nükleer anlaşmanın İran tarafından kendi amaçları için kullanıldığını savunarak, "Öyleyse bugün ABD'nin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ilan ediyorum. Tahran'a en üst düzey ekonomik yaptırımları yeniden getireceğiz." ifadelerini kullandı.

Basın açıklamasında "İran'ın nükleer silaha sahip olma çabasına yardım eden herhangi bir ülke güçlü bir şekilde yaptırıma uğrayacak. Amerika nükleer şantajın rehinesi olmayacak" değerlendirmesinde bulunan Trump, yaptırımların yeniden devreye girmesinin ardından İran'la iş yapacak ülkelere de bir mesaj gönderdi.

ABD Başkanı Trump, 10 dakika süren konuşmasının ardından 2015 yılında askıya alınan İran yaptırımlarının yeniden uygulanmasının önünü açan başkanlık kararnamesini imzaladı.

İRAN NÜKLEER ANLAŞMASININ ARKA PLANI
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Çin, Fransa ve Rusya) ve Almanya, İsviçre'deki uzun müzakerelerden sonra Temmuz 2015'te Tahran yönetiminin nükleer çalışmalarının kontrol altına alınmasına dair bir anlaşma yapmış ve bu Ocak 2016'ta yürürlüğe girmişti.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) yetkililerine, İran'ın nükleer güç tesislerinde denetim yapma hakkı sağlayan anlaşma ile UAEA yetkilileri santrifüjlerin üretimi, depolanması ve montajıyla ilgili tesislere erişim yetkisine sahip oldu.

Anlaşmayla Tahran yönetimi, çalışmalarını, nükleer güç tesisinde kullanılabilecek yüzde 3 düzeyinde zenginleştirilmiş uranyum üretme kapasitesinde sınırlandırma ve 20 bin olan santrifüj sayısını 10 yıl boyunca 5 bin 60 ile sınırlı tutma sözü verdi. Nükleer silah üretiminde kullanılan uranyumun ise yüzde 90 düzeyinde zenginleştirilmesi gerekiyor.

İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlama sözüne karşılık Batılı ülkeler İran'ın ekonomisini etkileyen yaptırımları kaldırma sözü verdi. İran, ülke dışındaki 100 milyar dolarlık dondurulmuş varlıklarına erişim hakkını, dünya pazarlarına petrol satma imkanını ele geçirdi.

Ancak ABD Başkanı Donald Trump, İran ile yapılan anlaşmaya karşı çıktı. Trump, Kasım 2016'daki başkanlık seçimi öncesi ve sonrasında anlaşmayı, "dünyanın en kötü anlaşması" olarak niteledi.

Trump, İran'ın balistik füze programını kapsamaması ve üzerinden 10 yıl geçtikten sonra yeniden nükleer çalışmalarına dönmesine imkan veren hükümler içermesi nedeniyle anlaşmayı "kusurlu" olarak niteledi.

ABD Başkanı Donald Trump dünyada merakla beklenen İran kararını açıkladı. Trump "İran ile yapılan anlaşmanın hükümleri kabul edilemez.ABD bu anlaşmanın parçası olamaz" dedi.

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da bugün düzenlediği basın toplantısında, İran ile varılan nükleer anlaşmadan ABD'nin çekileceğini açıkladı. Trump, kendisinden önceki ABD Başkanı Barack Obama döneminde 2015 yIlında imzalanan; İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'in de imzaladığı anlaşmadan tek taraflı olarak çekileceğini duyurdu.

İran'ın nükleer programına ilişkin ortak geniş çaplı girişim planı BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi olan; ABD, İngiltere, Çin, Rusya, Fransa ile AB ülkeleri (P5+1) arasında imzalanmıştı. Anlaşma, Tahran'ın nükleer programını sona erdirmesine karşılık olarak bu ülkeye uygulanan uluslararası yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu.

Anlaşma, 2015 yılının ekim ayında yürürlüğe girdi ve 2016 yılının ocak ayında Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (IAEA) İran'ın nükleer programının barışçıl olduğunu açıklamasıyla uygulanmaya başladı. BM'nin ve Batılı ülkelerin İran'a uyguladığı mali, ticari, enerji ve diğer alanlardaki yaptırımlar kaldırıldı. Anlaşma doğrultusunda İran'ın dondurulmuş olan milyarlarca dolarlık ticari mal varlığına erişimi yeniden sağlandı. İran'ın anlaşma kurallarına uymaması durumunda yaptırımların yeniden devreye girmesi koşulu getirildi.

Anlaşmanın uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle görevli Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA), şimdiye kadar İran'ın anlaşmanın tüm koşullarına uyduğunu saptamıştı. Ancak geçtiğimiz günlerde İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ele geçirdiklerini söylediği çok gizli belgelere dayanarak, İran'ın nükleer silah üretimini uluslararası toplumdan daklayarak gizli çalışmalar yaptığını öne sürdü. ABD Başkanı Donald Trump da bu iddialara destek verdi.

BUNDAN SONRA NE OLACAK
ABD Başkanı Donald Trump manifesto gibi bir açıklama ile İran'ın nükleer programına adeta meydan okudu, anlaşmadan çekildiğini açıkladı. İran iki yıllık bir rahatlama sürecinin ardından yeniden abluka ve ambargo uygulamalarıyla karşı karşıya kalacak.

EKONOMİK YAPTIRIMLAR KAPIDA
ABD başkanı Donald Trump, Obama yönetimi zamanında yapılan bu anlaşmanın kesin bir çözüm olmadığını göreve geldiği ilk günden bu yana belirtiyordu. Anlaşmadan çekilmenin sinyalleri günden güne artarken Donald Trump bugün resmen açıklamasıyla kendileri adına anlaşmayı sona erdirdi.

ABD Başkanı Trump açıklamalarında, İran'ın güçlenmesi ve silahlanmaya yönelik hamlelerinin giderek artması nedeniyle bu anlaşmanın yürürlükten kaldırılarak ambargo ve ekonomik ablukaların yeniden gelebileceğinin sinyallerini verdi.

ANLAŞMANIN GELECEĞİ
Anlaşmaya her ne kadar ABD tarafından bitirilmiş gözüyle bakılsa da Avrupa da bu işin kilit noktalarından biri. ABD hariç geriye kalan 4 ülke İran ile anlaşmanın askıya alınmaması yönünde beyanat verirken P5+1 ülkelerinin vereceği karar doğrultusunda anlaşma resmen ya sona erecek, ya da Avrupa tarafından devam ettirilecek.

YENİ ANLAŞMA İHTİMALİ
ABD Başkanı Donald Trump her ne kadar anlaşmadan çekildiklerini açıklasa da yeni anlaşma ihtimaline de açık kapı bıraktı. İran'ın ABD ve BMGK üyeleri ile masaya oturması durumunda yeni bir anlaşma yapılabilecek. Ancak bu duruma İran'ın ne tepki vereceği belirsiz. Zira Cumhurbaşkanı Ruhani ve Dışişleri Bakanı Zarif yeni bir anlaşmanın yürürlüğe sokulmayacağı gibi eski şartların yeniden devam ettirileceği mesajını vermişti.